Ngày nay, hầu hết chúng ta sử dụng trợ lý ảo trong điện thoại và nhiều đồ dùng công nghệ khác, phần lớn giọng nói của các trợ lý ảo đều là nữ. Bạn đã bao giờ thắc mắc tại sao chưa?
Amazon Alexa là trợ lý ảo được phát triển bởi Amazon, nó có nhiệm vụ phân tích và thực hiện các mệnh lệnh mà người dùng yêu cầu, như điều khiển nhạc, điều khiển hệ thống nhà thông minh, cung cấp thông tin thời tiết, thể thao, mua hàng trên Amazon. Ảnh: REX/Shutterstock.
Từ đó cũng nảy sinh nhiều quan điểm, tranh luận khác nhau về vấn đề thiên vị, phân biệt giới tính giữa nam và nữ trong đời sống công nghệ. Liệu câu chuyện có thực sự phức tạp như bạn nghĩ, mọi thứ căn nguyên bắt đầu từ đâu.
Giọng nữ có liên kết chặt chẽ với mẹ
Một số nhà khoa học cho rằng, với giọng nữ mọi người đều thích nhiều hơn so với giọng nam. Bởi nó được đánh giá có nét tương đồng với giọng nói người mẹ. Mà hầu hết mọi người đều có cảm xúc, phản ứng tích cực với kiểu giọng nói này.
Điều này sẽ rõ hơn khi một nghiên cứu được công bố vào năm 2014 cho thấy, ở giai đoạn trước khi sinh, thai nhi phản ứng với giọng nói của cả bố và mẹ, nhưng trẻ sơ sinh lại thích giọng nói của mẹ hơn là của bố.
Một nghiên cứu khác được thực hiện vào năm 2010 phát hiện, đàn ông thường thích nghe giọng nữ hơn, mặc dù họ không muốn thừa nhận điều đó một cách công khai. Mặt khác, phụ nữ cũng vậy, họ cũng thích giọng nữ hơn. Như vậy, hai công trình nghiên cứu này cho thấy những điểm cộng đầu tiên về lợi thế của giọng nói nữ.
‘Trợ lý ảo cũng như thư ký, phục vụ’
Trong lịch sử, phụ nữ vượt trội hơn so với đàn ông trong các vai trò liên quan đến phục vụ người khác – những công việc như thư ký và trợ lý văn phòng. Bởi vì nhiều người trong chúng ta đã quen với việc nhìn thấy phụ nữ đứng sau bàn tiếp tân, mang khay thức ăn cho những thực khách đói, hoặc thay khăn trải giường trong phòng khách sạn.
Nhận thức này in sâu trong tiềm thức nhiều người, thế nên việc đưa giọng nói nữ vào các sản phẩm trợ lý ảo cũng là một điều dễ hiểu.
Giọng nữ công nghệ đã có từ thế kỷ trước
Trở lại câu chuyện vào năm 1980, Bộ Giao thông Vận tải Hoa Kỳ đã thực hiện một cuộc khảo sát ngẫu nhiên giữa các phi công máy bay cho thấy, phần lớn các phi công có mức ưu tiên mạnh mẽ hơn cho các hệ thống cảnh báo tự động có giọng nói của phụ nữ.
Một số phi công cho biết, họ thích giọng nữ vì nó sẽ khác hơn so với hầu hết các giọng nói khác trong buồng lái.
Apple ra mắt trợ lý ảo Siri vào thời điểm giới thiệu iPhone 4s với hệ điều hành iOS 5. Đây là một trợ lý ảo giúp người dùng xếp lịch hẹn, tìm cửa hàng pizza gần nhất, dự báo trời sắp mưa. Ảnh: the-ambient. Phụ nữ tôn vẻ khéo léo, khiêm nhường
Theo nhà tâm lý học James W. Pennebaker, phụ nữ sử dụng nhiều đại từ và các từ ngữ ghép nối dự kiến nhiều hơn nam giới.
Việc sử dụng đại từ, đặc biệt là “Tôi” biểu thị cho sự khiêm nhường, lịch sự. Thực tế, bạn thấy các trợ lý AI rất dễ sử dụng đại từ “tôi” này để biểu hiện cho sự có trách nhiệm. Điển hình, nếu bạn hỏi Siri một câu hỏi mà cô ấy không thể xử lý được thì cô ấy sẽ nói: “Tôi không chắc là tôi hiểu”.
Chia sẻ trên trang PCMag, tác giả Chandra Steele nhận định, một số nhà nghiên cứu tin rằng, phụ nữ còn có xu hướng phát âm nguyên âm rõ ràng hơn, hoặc giọng nói của phụ nữ dễ nghe hơn. Mặc dù đây là những lập luận chỉ mang tính chất một chiều.
Tương tự, Karl Fredric MacDorman- một chuyên gia nghiên cứu về mối tương tác giữa người và máy tính đến từ Đại học Indiana-Purdue đã phân tích, khảo sát cách mọi người phản ứng với cả giọng nam và nữ, bao gồm cả việc xem đối tượng giọng nói nào được ưa thích hơn.
Kết quả cho thấy, phần lớn mọi người thích giọng nói của phụ nữ, và ông ấy nghi ngờ rằng, nó có thể có liên quan đến các mối quan hệ trong giới hạn có thể nhìn thấy rõ.
“Tôi nghĩ đàn ông luôn thấy phụ nữ hấp dẫn và phụ nữ cũng thấy thoải mái, nhẹ nhàng hơn khi giao tiếp với phụ nữ”, Karl Fredric MacDorman nói trên trang LiveScience.
Điều này càng rõ nét hơn khi một nghiên cứu của Đại học Ấn Độ cho thấy, phần lớn người khảo sát thích các trợ lý giọng nói có vẻ nữ tính, mềm mại hơn và giọng nói nữ có vẻ “ấm hơn” giọng nam. Do đó, các nhà phát triển phần mềm rõ ràng có thể chọn phát triển trợ lý ảo với giọng nói nữ tính, bởi vì ở một khía cạnh nào đó, người tiêu dùng thích giọng nói của phụ nữ hơn các thiết bị có giọng nam.
Ngoài ra, các khảo sát về khách hàng thường xuyên tương tác với Trợ lý ảo Google Assistant, Alexa, Siri và Cortana cho thấy, họ hài lòng với thiết bị của mình khoảng 90% và họ cho rằng, giọng nói trợ lý ảo là nữ nghe cảm giác rất thân mật, cảm thông, dễ chịu và thân thiện hơn.
Giọng nam từng chiếm ưu thế
Theo Hiệp hội lịch sử New England, trong thế kỷ trước các nhà khai thác điện tín Châu Âu đã đưa các thanh thiếu niên là nam đảm nhận vai trò là tổng đài, điều phối viên. Kết quả là ở một số tình huống, họ lại khó tính, cứng ngắc, khó chịu với khách hàng của mình dẫn đến tình trạng không mấy lạc quan.
Nào là những lời chửi thề, lời nói bông đùa. Chính nhà phát minh Alexander Graham Bell cũng mắc phải tình trạng này. Ông đã nhanh chóng thuê hẳn một cô gái trẻ có tên là Emma Nutt để đảm nhiệm vị trí đó.
Cô ấy lịch sự, thân thiện, khéo léo, nhanh chóng ghi nhớ tất cả những con số, và rất yêu công việc của mình. Trên thực tế, cô ấy rất giỏi về việc điều phối điện thoại và ghi điểm khá nhiều trong cách nhìn của nhiều người, về vai trò của người phụ nữ trong lĩnh vực điều phối điện thoại.
Và kể từ sau cuối thập niên 1880, hầu hết tất cả các nhà khai thác điện tín, viễn thông, điện thoại đều là phụ nữ.
Câu chuyện lịch sử này có thể là nền tảng quan trọng cho thấy, việc vận dụng giọng nói nữ trong trợ lý ảo cũng là điều hợp lý, thông minh.
Theo bà Rebecca Zorach, Giám đốc dự án truyền thông xã hội của Đại học Chicago nhận định, giọng nói nam thể hiện sự uy quyền, mệnh lệnh, còn giọng nữ thiên về sự phục vụ. Ảnh: cpomagazine.
Phát ngôn viên của Microsoft từng cho biết, về mặt kỹ thuật, Trợ lý ảo Cortana hoàn toàn không có giới tính, công ty đã đắm mình nghiên cứu kỹ càng về việc khảo sát, để cân nhắc chọn ra giọng nói nam hay nữ phù hợp nhất khi phát triển trợ lý ảo này.
“Đối với chúng tôi, việc xây dựng một trợ lý ảo phải dựa trên nguyên tắc bình đẳng, mang lại lợi ích lớn, nhận được sự tin cậy của người dùng nhiều hơn, và giọng giọng nữ là sự lựa chọn tốt nhất sau tất cả”, theo Redmond.
Hiện Trợ lý ảo Siri của Apple và Trợ lý ảo Google có cung cấp tùy chọn chuyển sang giọng nam, nhưng Alexa và Cortana thì không có tùy chọn này.
Loa thông minh là những loa được tích hợp trợ lý ảo bên trong để cung cấp các hoạt động tương tác với người dùng thông qua giọng nói. Ảnh: cfisherwrites.
Theo Allison Gardner, Giám đốc Chương trình Khoa học dữ liệu tại Đại học Keele, Đồng sáng lập Tổ chức Women Leading in AI, phần lớn các vấn đề chênh lệch giới tính trong công nghệ AI đều xuất phát từ suy nghĩ, định kiến của một bộ phận nào đó, chứ nó không xuất phát từ sự cố ý nào của các nhà phát triển công nghệ.
Bà cho rằng, sự khác biệt không phải lúc nào cũng là xấu, nếu đó là cái thực sự phải có để tồn tại lâu dài, mang lại giá trị lớn cho số đông người tiêu dùng, Gardner nói trên tờ New York Times.
